Για την παράσταση «Το Νησί των Θησαυρών» που ανεβαίνει στο Θέατρο Πόρτα σε διασκευή και σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, καθώς και έξι αναγνωστικές προτάσεις για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά: από το μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον μέχρι διασκευές σε κόμικ και εικονογραφημένα βιβλία.
Γράφει η Ελευθερία Ράπτου
Το παλιό πανδοχείο, το λιμάνι του Μπρίστολ, ένα τσούρμο πειρατές, ένας νεαρός λόρδος που αναζητά την περιπέτεια, ο Τζιμ Χώκινς, ο έφηβος γιος του ξενοδόχου, οι στοιχειωμένες ιστορίες για θησαυρούς και το πολύτιμο μυστικό της κασέλας, το ταξίδι στο μακρινό νησί που κρύβεται ο θησαυρός του θρυλικού πειρατή Κάπτεν Φλιντ, όλα μαζί και ακόμη περισσότερα συνθέτουν την παράσταση «Το νησί των Θησαυρών», η οποία ανεβαίνει στο Θέατρο Πόρτα σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.
Μια παράσταση καταιγιστικής περιπέτειας και υψηλής τέχνης
Το αφήγημα γίνεται παράσταση
Στη σκηνή της Πόρτας ο πειρατικός κόσμος αναπαρίσταται σε δύο άξονες: Στον οριζόντιο άξονα της παράστασης ακολουθείται η ροή του κλασικού μυθιστορήματος του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, που πρωτοεκδόθηκε το 1883. Η πειρατική μυθολογία που θεμελιώθηκε με Το Νησί των Θησαυρών, διατρέχει τη φιλοσοφία του θεατρικού έργου. Στη σκηνή τα βασικά πρόσωπα είναι παρόντα. Οι δράσεις τους διαπλέκονται και συντάσσουν τη δραματική πλοκή. Η περιπέτεια αρχίζει στο πανδοχείο του ετοιμοθάνατου πατέρα του νεαρού Τζιμ Χώκινς, εκεί που η μητέρα του προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή την οικογενειακή επιχείρηση, φιλοξενώντας μυστηριώδεις ναυτικούς οι οποίοι αφηγούνται περίεργες θαλασσινές ιστορίες.
Εκεί ο θαλασσόλυκος Μπίλι Μπόουνς θα μιλήσει στον Τζιμ για τον διαβόητο πειρατή Κάπτεν Φλιντ και τον κρυμμένο θησαυρό και για την ανάγκη να φυλαχθεί η κασέλα που κουβαλά μακριά από τους παλιούς συντρόφους. Ο Μπόουνς δεν ξεφεύγει από την κατάρα της μαύρης βούλας που φέρνει ένας τυφλός πειρατής και σημαίνει τον θάνατο για κάθε τυχοδιώκτη της θάλασσας, μετά και την επεισοδιακή του συνάντηση με τον επιβλητικό και τρομερό πειρατή με το όνομα Μαυρόσκυλος. Ο Τζιμ απευθύνεται ύστερα από τα γεγονότα του πανδοχείου στο νεαρό, φιλόδοξο και φαφλατά Λόρδο Τρελόνι, ο οποίος ναυλώνει ένα πλοίο υπό τον Πλοίαρχο Σμόλετ, αλλά με πλήρωμα αμφίβολο, καθώς ο αρχηγός των ναυτών είναι ουσιαστικά ο Λονγκ Τζων Σίλβερ, ο διαβόητος πειρατής με το ξύλινο πόδι.
Η περιπέτεια συνεχίζεται γοργά καθώς το πλοίο ξεκινά το ταξίδι του από το Μπρίστολ με προορισμό το νησί της Καραϊβικής όπου είναι θαμμένος ο θησαυρός, όπως υποδεικνύει και ο θρυλικός χάρτης, που περιήλθε, μαζί με το ημερολόγιο του Μπόουνς, στην κατοχή του Τζιμ, του λόρδου Τρελόνι και του γιατρού Λάιβσι. Στο νησί εξελίσσονται μια σειρά από επεισόδια, όπου οι μάχες μεταξύ των πειρατών και της ομάδας του λόρδου είναι σκληρές, ενώ κάνει την εμφάνισή του και ο Μπεν Γκαν, πρώην μέλος του πληρώματος του Φλιντ, που είχε εγκαταλειφθεί στο νησί για τρία χρόνια. Αυτός ξέρει πού ακριβώς είναι και ο θησαυρός.
(…) ενιαίο και συντεταγμένο μουσικοθεατρικό γεγονός, χωρίς να υπάρχει ούτε στιγμή οποιασδήποτε δραματουργικής χαλάρωσης ή μείωσης της προσοχής από μέρους του κοινού.
Το τέλος της περιπέτειας είναι δισκελές: ο θησαυρός, στο μεγαλύτερο μέρος του, περιέρχεται στην κατοχή του νομοταγούς πληρώματος και του λόρδου, ενώ ο Λονγκ Τζων Σίλβερ δραπετεύει με μια μικρή λέμβο και μέρος του θησαυρού….
Το μυθιστόρημα του Στίβενσον είναι πολύπλοκο. Η βασική υπόθεση συμπλέκεται με πολλά επεισόδια που την εμπλουτίζουν και συγχρόνως η εναλλαγή προσώπων, τόπων και χρονικοτήτων, καθιστούν την παράσταση ένα αληθινό στοίχημα. Ο Μοσχόπουλος διατηρώντας την αφηγηματική ζωντάνια και την περίπλοκη σύνθεση της ιστορίας, πετυχαίνει μέσα από την προσεγμένη διασκευή, να παρουσιάσει επί σκηνής το μυθιστόρημα, αφενός χωρίς χρονική σπατάλη, αφετέρου με την έξυπνη, πολυεπίπεδη χρήση του σκηνικού χώρου για την παρουσίαση των ποικίλων τόπων. Η σπειροειδής θεατρική δράση έχει επεισόδια-κόμβους και ιντερμέδια-μουσικές δικτυώσεις που όλα μαζί καταφέρνουν να παραστήσουν τα 6 μέρη και τα 34 κεφάλαια του μυθιστορήματος, ως ενιαίο και συντεταγμένο μουσικοθεατρικό γεγονός, χωρίς να υπάρχει ούτε στιγμή οποιασδήποτε δραματουργικής χαλάρωσης ή μείωσης της προσοχής από μέρους του κοινού.
Η σκηνοθετική αρχιτεκτονική και η υποκριτική
Στον κάθετο παραστασιακό και εννοιολογικό άξονα, στον οποίο αναπτύσσονται οι τεχνικές της παράστασης, ο Μοσχόπουλος συγκροτεί ένα πυκνό δίκτυο από τεχνικές παρεκβάσεις, που δίνουν σκηνική ένταση στη μυθιστορηματική πλοκή και χώρο να ξεδιπλωθούν τόσο η υποκριτική όσο και η μουσική και η σκηνογραφική-ενδυματολογική άποψη, που σε συνέργεια με τους φωτισμούς δημιουργούν μια παράσταση που αφουγκράζεται και στην τελευταία λεπτομέρεια τον συγγραφικό ιμπρεσιονισμό του Στίβενσον. Οι ηθοποιοί, ήδη από τη σκηνή-πρελούδιο του έργου, αφήνουν ορθάνοιχτους τους διαύλους επικοινωνίας με τους θεατές, χωρίς όμως να παρεκκλίνουν των ρόλων που αναλαμβάνουν. Οι πιο πολλοί δε, αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν περισσότερους του ενός ρόλους, συχνά πολύ διαφορετικούς ως προς την ψυχοσύνθεση των προσώπων, κάτι που αν δεν είναι πολύ καλά εμπεδωμένο είναι αρκετά ριψοκίνδυνο.
Ο Δημήτρης Κουρούμπαλης στο ρόλο του Λονγκ Τζων Σίλβερ αναπτύσσει τον χαρακτήρα με εύστοχη ειρωνική χροιά, ενώ ο Τάσος Ροδοβίτης στους ρόλους του Μαυρόσκυλου, του τιμονιέρη Ίσραελ Χαντς και του Πητ εμβαθύνει στην ιδιότητα του πειρατή αποφασιστικά και με στιβαρότητα. Ο Ροδοβίτης καταφέρνει να αναδείξει τις χαρακτηρολογικές διαφορές των πειρατών υποδειγματικά, ενώ επιδίδεται σε ένα παιχνίδι οικειοποίησης και από-οικειοποίησης των ρόλων του. Ο Αλέκος Γιαγκούσης, στον ρόλο του νεαρού Λόρδου Τρελόνι, δείχνει την επιπολαιότητα αλλά και τον ελιτισμό της άρχουσας τάξης όταν αναλαμβάνει δράση εκτός της ασφάλειας των κτημάτων της, ενώ ο Γιάννης Λατουσάκης ως Μπίλι Μπόουνς προσφέρει το απαραίτητο σκοτεινό μυστήριο στο πρόσωπο του ετοιμοθάνατου θαλασσόλυκου.
Ο Στέλιος Θεοδώρου ως ο Τυφλός πειρατής μεταδίδει τη «σκοτεινιά» του απειλητικού μαντατοφόρου, ενώ ως Μπεν Γκαν ακροβατεί επιτυχημένα μεταξύ της καρικατούρας του ναυαγού και του έξυπνου πειρατή που κρατάει στα χέρια του τη λύση του μυστηρίου. Ο Ιωάννης Μπάστας στο ρόλο του Πλοίαρχου Σμόλετ αποπνέει τη στρατιωτική στιβαρότητα τόσο στην κίνηση όσο και στην καθαρή εκφώνηση, ενώ σαν πειρατής μετακινείται παραστασιακά στον αντίποδα. Ο Φάνης Κοσμάς ως γιατρός Λάιβσι είναι συνεπής στο ρόλο του, όπως και ο Γιώργος Φασουλάς στο ρόλο του Τζιμ, τον οποίο έχει τη δυνατότητα να εξελίξει περαιτέρω. Ο Δημήτρης Μήτρου παρουσιάζει τον χαρακτήρα του Μόργκαν εικονοκλαστικά και με κωμικές νύξεις, ενώ τέλος η Μαρί-Σουζάν Μουζέλα εναλλάσσει του ρόλους της μητέρας, της κυρίας Σίλβερ και ενός από το πλήρωμα των πειρατών με άνεση, επιλέγοντας όμως μια περισσότερο επιφανειακή διαχείριση. Η παρουσία της και σαν μουσικός-βιολονίστρια εμπλουτίζει σημαντικά το υποκριτική της γκάμα.
Η μουσική «διαβάζει» τα σπλάχνα της ιστορίας
Οι ηθοποιοί, όλοι ανεξαιρέτως, έχουν χαρακτηριστική άνεση ως τραγουδιστές, αλλά και ως σολίστες μουσικών οργάνων, με την ερμηνεία μουσικών κομματιών να είναι πραγματικά το «χαρτί» που απογειώνει την παράσταση. Η μουσική διδασκαλία των ηθοποιών και φυσικά η σύνθεση και επιμέλεια του Κορνήλιου Σελαμσή είναι δουλεμένα μέχρι τη λεπτομέρεια. Οι συνδυασμοί που περιλαμβάνουν τραγούδια των ναυτικών της εποχής του Στίβενσον, κλασικότροπες συνθέσεις μέχρι ροκ και χιπ χοπ ακούσματα, όσο η σύμπλεξη των μουσικών και φωνητικών μερών με το υποκριτικό και το διηγηματικό σκέλος, καθιστούν την παράσταση μια ολοκληρωμένη μουσικοθεατρική εμπειρία υψηλής αισθητικής. Η μουσική του Σελαμσή είναι από μόνη της μια ηχητική περιπέτεια. Η διδασκαλία των ηθοποιών υποδειγματική.
Οι συνδυασμοί που περιλαμβάνουν τραγούδια των ναυτικών της εποχής του Στίβενσον, κλασικότροπες συνθέσεις μέχρι ροκ και χιπ χοπ ακούσματα, όσο η σύμπλεξη των μουσικών και φωνητικών μερών με το υποκριτικό και το διηγηματικό σκέλος, καθιστούν την παράσταση μια ολοκληρωμένη μουσικοθεατρική εμπειρία υψηλής αισθητικής.
Ο χώρος και ο χρόνος στην εικαστική διάσταση
Στο ίδιο μήκος κύματος αναπτύσσεται και η κίνηση (επιμέλεια κίνησης: Σοφία Πάσχου), όπως επίσης τα ευρηματικά σκηνικά της Ευαγγελίας Θεριανού, η οποία δίνει εύστοχες χωρικές λύσεις μέσα από προσεκτικά επιμελημένα σκηνικά περιβάλλοντα και εκπλήξεις. Τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέσγουελ «διαβάζουν» τους χαρακτήρες πίσω από τους ρόλους. Οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου καταφέρνουν να παραστήσουν με οπτική ευγλωττία την πολυτοπικότητα, τους ετεροχρονισμούς, αλλά και τη φαντασμαγορία που επιβάλλει η αφήγηση, ενώ τα βίντεο του Πάτροκλου Σκαφίδα συνδιαλέγονται με τα σκηνικά, για να δημιουργήσουν χωρικά επίπεδα και οπτικές εντυπώσεις με ιδιαίτερο αισθητικό πρόσημο.
Η παράσταση καταφέρνει να δώσει στο απαιτητικό μυθιστόρημα του Στίβενσον σκηνικό εκτόπισμα και μουσικό σθένος. Οι τεχνικές του μετασχολιασμού των επεισοδίων, οι αντιστικτικοί διάλογοι, η λοξή ματιά, η πειραματική ατμόσφαιρα που υποφώσκει, αλλά και η εμπρόθετη δημιουργική φασαρία συντείνουν σε ένα παραστασιακό γεγονός που παίζει με τις μουσικοθεατρικές τεχνικές και τις αναγάγει σε βασικό πεδίο δράσης. Έτσι οι «Ευγενείς της Τύχης» πειρατές, αναπνέουν αχόρταγα στη σκηνή, και οι θεατές ζούνε με ένταση τη θεατρική στιγμή.
info
Η παράσταση απευθύνεται σε όλη την οικογένεια και είναι κατάλληλη για παιδιά από 5 ετών. Διάρκεια: 1 ώρα και 30 λεπτά και 15 λεπτά διάλειμμα.
Διασκευή / Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Επιμέλεια κίνησης: Σοφία Πάσχου
Σκηνικά: Ευαγγελία Θεριανού
Kοστούμια: Κλαιρ Μπρέσγουελ
Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάριος Κακουλλής
Βοηθός σκηνογράφου: Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου
Φωτογραφιες / Βίντεο: Πάτροκλος Σκαφίδας
Εικονογραφηση: Βίκτωρ Μοσχόπουλος
Ερμηνεύουν και παίζουν μουσική οι ηθοποιοί (αλφαβητικά): Αλέξανδρος Γιαγκούσης, Στέλιος Θεοδώρου, Θεοφάνης Κοσμάς, Δημήτρης Κουρούμπαλης, Γιάννης Λατουσάκης, Δημήτρης Μήτρου, Μαρί Σουζάν Μουζέλα, Ιωάννης Μπάστας, Τάσος Ροδοβίτης, Γιώργος Φασουλάς.
Αντίστροφη διαδρομή: Από την παράσταση στην ανάγνωση
Και αν δεν θέλουμε να τελειώσει η ιστορία αλλά αντιθέτως να την απολαύσουμε μέσα από τις σελίδες του ομώνυμου βιβλίου, οι ακόλουθες εκδόσεις προτείνονται ώστε να μεταστοιχειωθεί η παράσταση σε αναγνωστική εμπειρία:
Το Νησί των Θησαυρών από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Ειρήνης Παιδούση, είναι κλασική πλέον επιλογή, ώστε οι νέοι αναγνώστες να γνωρίσουν και να ζήσουν τη συναρπαστική περιπέτεια ενηλικίωσης του Τζιμ.
Το Νησί των Θησαυρών κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας με τη μορφή κόμικ. Το κλασικό έργο του Στίβενσον ζωντανεύει μέσα από τις εικόνες, με τρόπο διασκεδαστικό και εύληπτο, χωρίς όμως να απομακρύνεται από το πρωτότυπο κείμενο.
Οι εικόνες προτείνουν σκηνοθετικές οπτικές της ιστορίας και δίνουν το απαραίτητο ερέθισμα ώστε τα παιδιά να εξελίξουν τη ιστορία και να την οικειοποιηθούν. Η μετάφραση είναι της Μαρίας Γουρνιεζάκη και η διασκευή-εικονογράφηση της Κριστίνα Πορτολάνο.
Η διασκευή του Αντώνη Παπαθεοδούλου, Το Νησί των θησαυρών, παρουσιάζει «την πιο πειρατική από όλες τις ιστορίες» στο παιδικό κοινό των πρώτων σχολικών τάξεων του δημοτικού.
Η πλούσια εικονογράφηση (Ίρις Σαμαρτζή) και η χαρακτηριστική γραφή του Παπαθεοδούλου (εκδόσεις Παπαδόπουλος), μεταγράφουν το κλασικό ανάγνωσμα σε ένα βιβλίο που θα αγαπηθεί από τους μικρούς αναγνώστες και θα χρησιμεύσει και στο σχολείο, τόσο σε δράσεις φιλαναγνασίας, όσο (και κυρίως) στο πλαίσιο του μαθήματος της θεατρικής αγωγής.
Το Νησί του Θησαυρού, σε παιδική διασκευή των Ντεοντά Σερβάλ και Τεό Βαρλέ, σε μετάφραση Εύης Γεροκώστα από τις εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη βάζει στη θέση των ανθρώπων τα ζώα. Έτσι κάθε χαρακτήρας του Στίβενσον αντιστοιχεί σε κάποιον από τους εκπροσώπους του ζωικού βασιλείου.
Ο εικονογράφος Ετιέν Κρις αναπαριστά τον καθένα από τους πρωταγωνιστές με ένα ζώο, φτιάχνοντας «ένα θαυμαστό ανθρωπομορφικό κτηνολόγιο.» Τα ζώα που επιλέγει τονίζουν τα ελαττώματα των ανδρών της ιστορίας, που συχνά οδηγούνται από τα ένστικτά τους και αποκαλύπτουν τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Η κληρονομιά του Αισώπου και η προσφιλής τεχνική απόδοσης ανθρώπινων χαρακτηριστικών στα ζώα εικαστικοποιείται και αναπαρίσταται με την λεπτομερή και συνδυαστική χρήση της τέμπερας, της ακουαρέλας και των μολυβιών.
Στη σειρά των κλασικών εικονογραφημένων των εκδόσεων Οξύ, το Νησί των Θησαυρών χαρακτηρίζεται από την εικονογραφική αύρα μιας άλλης εποχής. Η εικαστική τεχνική ενισχύει την ατμόσφαιρα μυστηρίου και περιπέτειας που έρχεται από τα παλιά για να γοητεύσει τους αναγνώστες.
Οι μικρότεροι θα ανακαλύψουν τον πλούτο των κλασικών εικονογραφημένων και οι μεγαλύτεροι θα θυμηθούν τις ατελείωτες νυχτερινές ώρες που αφιέρωναν στην ανάγνωση των κόμιξ εποχής. Η προσεγμένη μετάφραση του Δρόσου Μιραμπίλη διαθέτει κάτι από τη γλωσσική εκλέπτυνση του 19ου αιώνα, προσαρμοσμένη όμως στις σύγχρονες αναγνωστικές προσλαμβάνουσες.
Τέλος από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορεί το Νησί του Θησαυρού, με «διασκευαστή» τον Τζερόνιμο Στίλτον, «έναν ποντικό που γεννήθηκε στην Ποντικούπολη της Ποντικονήσου, ένα παράξενο νησί το οποίο µοιάζει µε µισοφαγωµένο κοµµάτι τυρί και βρίσκεται στο Νότιο Τρωκτικό Ωκεανό. Ο Στίλτον σπούδασε Ποντικολογία και Φιλολογία των Τρωκτικών καθώς και Συγκριτική Αρχαιοποντικολογία , ενώ τα βιβλία του έχουν µεταφραστεί σε 51 γλώσσες και έχουν πουλήσει εκατοµύρια αντίτυπα παγκοσµίως».
Ο κόσμος του Τζερόνιμο Στίλτον είναι πολύ δημοφιλής στα μικρά παιδιά, ενώ υπάρχει και αποκλειστική πλατφόρμα-ιστοσελίδα για τη ζωή και τη φιλοσοφία του! Η διασκευή του μυθιστορήματος του Στίβενσον προτείνεται για τις ηλικίες του δημοτικού και αποτελεί μια ελεύθερη απόδοση του πρωτότυπου. Και εδώ το ζωικό βασίλειο χρησιμεύει για την απόδοση χαρακτηριστικών και συμπεριφορών, με τους ποντικούς να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η μετάφραση είναι της Δάφνης Βλουμίδη.
* Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΡΑΠΤΟΥ είναι θεατρολόγος-εκπαιδευτικός και κριτικός θεάτρου.
0 comments on “«Το Νησί των Θησαυρών» στο Θέατρο Πόρτα και έξι βιβλία για μικρά και μεγαλύτερα παιδιά”