Γράφει η Μαριλένα Θεοδωράκου
Oh, I’ve finally decided my future lies. Beyond the yellow brick road, είναι στίχοι από το τραγούδι Goodbye Yellow Brick Road του Elton John, το οποίο σιγοτραγουδά η ηθοποιός Στεφανία Ζώρα, όσο το κοινό μπαίνει στο θέατρο Πόρτα για να παρακολουθήσει την παράσταση «Pomona». Μισό λεπτό! Πάνω στη σκηνή βρίσκονται -μετράω- κάπου 30 λεκάνες τουαλέτας. Λευκές. Η Στεφανία Ζώρα τραγουδάει και ο Φώτης Στρατηγός, επίσης καθήμενος σε μια από τις λευκές τουαλέτες, της μιλάει για το τραγούδι του Έλτον Τζον, για κόμικς και προσπαθεί να της εξηγήσει για κάτι που έχει διαβάσει και του έχει κάνει εντύπωση.
Στα κόκκινα καθίσματα του θεάτρου, εκεί που ετοιμάζομαι να καθίσω και εγώ, κάθονται και οι υπόλοιποι ηθοποιοί της παράστασης. Η Άννα Μάσχα λίγο πιο μπροστά, ο Σίμος Κακάλας πίσω μου, η Ειρήνη Μακρή δεξιά μου και ο Άλκης Μπακογιάννης σχεδόν δίπλα μου. Ωραίος τρόπος, σκέφτομαι, για να μπούμε στο κλίμα της παράστασης και βλέπω τον Γιώργο Παπαπαύλου επί σκηνής, με ένα μακρύ, γούνινο παλτό.
Τι έχει ετοιμάσει ο Θωμάς Μοσχόπουλος αυτή τη φορά; Στο μυαλό μου έρχεται η παράσταση του έργου «Φαρενάιτ 451» του Ρέι Μπράντμπερι, που είχε σκηνοθετήσει το 2018. Κόλλημα είχα πάθει με αυτό το έργο και με την παράσταση τότε, και τώρα ήρθε η σειρά της «Pomona», να μείνει στο μυαλό και στην καρδιά μου. Δεν ξέρω αν είναι το ιδιαίτερο θέμα του έργου ή ο τρόπος που ο Θωμάς Μοσχόπουλος και όλη η ομάδα το έχουν παρουσιάσει, πάντως βγαίνοντας από το θέατρο Πόρτα, ένιωσα μια αίσθηση για κάτι καλύτερο, για κάτι θετικό σε ό,τι αφορά στο ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης εν γένει, αλλά και σε προσωπικό επίπεδο.
Τι είναι όμως η «Pomona»;
Νομίζω πως δεν έχει νόημα να δώσει κάποιος απάντηση σε αυτή την ερώτηση, ίσως και να ήταν ουτοπικό. Δυστοπικό, θα με διόρθωναν οι συγγραφείς Τζορτζ Οργουελ, Άλντους Χάξλεϋ, Ρέι Μπράντμπερι και ο ίδιος ο Άλιστερ ΜακΝτάουαλ, ο οποίος έγραψε το εν λόγω έργο, κατά παραγγελία για το Orange Tree Theatre στο Richmond, όπου και ανέβηκε πρώτη φορά το 2014. Η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη και άμεση, που την επόμενη χρονιά μεταφέρθηκε στο National Theatre στο Λονδίνο και στο Royal Exchange Theatre στο Μάντσεστερ. Οι κριτικοί το χαρακτήρισαν «άγριο δυστοπικό δράμα με φοβερό κωμικό πλεονέκτημα» (The Observer), «διεστραμμένο παιχνίδι ή παραμύθι στο οποίο τα τέρατα είναι πολύ αληθινά» (Guardian) και «θρίλερ που σε κρατά κολλημένο στην άκρη του καθίσματος σου» (Time Out London). Το 2019 παίχτηκε στο Σικάγο και στη Μελβούρνη και το 2020 στο Kings Cross Theatre του Λονδίνου.
Παραθέτω την παρακάτω απάντηση που θα διαβάσει κανείς και στο site του θεάτρου Πόρτα. Η Pomona (Πομόνα) είναι ένα πραγματικό μέρος, μία εγκαταλελειμμένη νησιωτική περιοχή στο κέντρο του Μάντσεστερ, που οι ντόπιοι χαρακτηρίζουν ως «μια τρύπα στο κέντρο της πόλης». Οι ύποπτες δραστηριότητες που περιγράφει το έργο, θα μπορούσαν κάλλιστα να συμβαίνουν εκεί. Επίσης, η Πομόνα είναι: η αρχαία ρωμαϊκή θεά των καρποφόρων δέντρων, των κήπων και των οπωρώνων, τύπος στροβιλαντλίας που επιτρέπει την αποτελεσματική άντληση νερού από μεγάλα βάθη και Κολλέγιο στην Καλιφόρνια.
Το έργο και το RPG (Role Playing Game)
Επτά χαρακτήρες, ο Ζέππο, η Φαίη, η Όλι, η Γκέηλ, ο Τσάρλι, ο Μόου και η Κήτον, μοιράζονται σε ζευγάρια. Στην πορεία της παράστασης, με έναν τρόπο, οι ιστορίες τους συναντώνται και ενώ παρακολουθούμε αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε δύο από τους επτά ήρωες, τελικά ενώνονται τα κομμάτια του παζλ και ανακαλύπτουμε -παρά τη δυστοπική και αινιγματική ατμόσφαιρα του έργου- θέματα όπως την εμπορεία βρεφών, την οργανωμένη μαστροπεία, το εμπόριο οργάνων, τη μαφία ή όλες τις θεωρίες συνομωσίας που γνωρίζουμε ταυτόχρονα.
Οι επτά ήρωες παίζουν ένα παιχνίδι. Για την ακρίβεια ένα παιχνίδι ρόλων, το λεγόμενο RPG (Role Playing Game). Πρόκειται για μια δραστηριότητα, θα έλεγα εγώ, όπου οι συμμετέχοντες επιλέγουν ρόλους από σειρές μυστηρίου, όπως ίσως το Lost, το Dark ή ακόμα και το Stranger Things. Τα πρόσωπα βρίσκονται σε φυσικό χώρο, όχι σε κάποιο κυβερνοχώρο, και μάλιστα με σκηνοθέτη. Στην «Pomona», σκηνοθέτης είναι ο Τσάρλυ, τον οποίο ερμηνεύει ο Φώτης Στρατηγός. Τα ζάρια πέφτουν πάνω στο τραπέζι και βάσει αριθμού γίνεται η αντιστοιχία του ρόλου.
Ωστόσο, τι είναι αυτό που μας κάνει να βλέπουμε το RPG καχύποπτα; Μήπως δεν γίνονται ανάλογα παιχνίδια ρόλων, εδώ και πολλά χρόνια, με τις λεγόμενες αναβιώσεις, όπου κάποιοι μαζεύονται και μοιράζονται ρόλους από μια π.χ. ιστορική μάχη; Στην Ελλάδα, στην Αγγλία, στη Γαλλία, υπάρχουν ομάδες, όπου οι συμμετέχοντες έχουν τη στολή τους, τα όπλα τους, υπάρχει σκηνοθεσία, ειδικά εφέ, μέχρι άλογα και άμαξες, για μια παραγωγή που γίνεται προς ευχαρίστηση των συμμετεχόντων. Παιχνίδι ρόλων είναι και το κλασικό κλέφτες και αστυνόμοι, που παίζουν τα παιδιά.
Η διαφορά με το RPG, είναι ότι οι παίκτες ακούν τον αφηγητή (gamemaster) και γίνονται μέρος της δράσης, αυτοσχεδιάζουν, πάντα με κάποιους κανόνες και ακόμα αλλάζουν την εξέλιξη της εκάστοτε ιστορίας. Είναι σα να παίζουν σε μια θεατρική παράσταση ή κινηματογραφική ταινία, όπου δεν υπάρχει το γνωστό τέλος, αλλά οι ίδιοι οι παίκτες μπορούν να γράψουν ένα καινούργιο τέλος κάθε φορά. Σημαντικό είναι, επίσης, ότι δεν υπάρχουν νικητές ή χαμένοι. Με ένα κλικ στο διαδίκτυο θα βρείτε ότι η ιστορία των παιχνιδιών ρόλων ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Η παράσταση του Θωμά Μοσχόπουλου
Η έκπληξη, από την πλευρά του θιάσου, ήταν η Στεφανία Ζώρα. Γλυκιά, με την απαλή της φωνή, αλλά και τη δυνατή φωνή της εκεί που χρειάζεται, ευέλικτη στις κινήσεις της, καθαρή στο λόγο της. Αλίμονο, αν αφήσουμε απ’ έξω τους έμπειρους ηθοποιούς Σίμο Κακάλα, Άννα Μάσχα, Γιώργο Παπαπαύλου, Άλκη Μπακογιάννη, Ειρήνη Μακρή και Φώτη Στρατηγό, οι οποίοι αφενός έχουν αποδείξει τις υποκριτικές τους ικανότητες σε προηγούμενες παραστάσεις του θεάτρου Πόρτα και σε σκηνοθεσίες του Μοσχόπουλου, αφετέρου στην «Pomona» η χημεία τους έχει ταιριάξει απόλυτα. Οι λέξεις τους, οι κινήσεις τους, βγαίνουν εύκολα, κάτι που δείχνει ότι έχει γίνει πολύ καλή δουλειά στις πρόβες από τους ίδιους και από τον σκηνοθέτη τους, έτσι ώστε και οι επτά ηθοποιοί να συνυπάρχουν επί σκηνής, με αυτόν τον «εύκολο» τρόπο.
Θα σημειώσω μόνο θετικά πρόσημα στα σκηνικά, στα κοστούμια του Βασίλη Παπατσαρούχα. Οι λεκάνες τουαλέτας, κάπου τριάντα τον αριθμόν, έχουν και πρακτική χρήση, όχι την αναμενόμενη, αλλά τις χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί για να καθίσουν ή για να κρύψουν αντικείμενα. Θυμίζουν αυτό που είπε κάποτε ο Μαρσέλ Ντυσάν, ότι το θέμα δεν είναι να δεις ένα ουρητήριο διαφορετικά, αλλά να το σκεφτείς διαφορετικά, όταν το 1916 είχε εκθέσει ένα πορσελάνινο ουρητήριο που το είχε ονομάσει «Κρήνη».
Σε ανάλογες -διαφορετικές- σκέψεις μας έβαλε ο Βασίλης Παπατσαρούχας, όπως μας είχε βάλει και με τα σκηνικά και τα κοστούμια του στον «Γιατρό της τιμής του», που είχε ανεβάσει την περασμένη σεζόν ο Θωμάς Μοσχόπουλος, επίσης στο θέατρο Πόρτα. Σκούρα χρώματα στα κοστούμια, που ωστόσο αποδίδουν μια καθαρότητα στον κάθε χαρακτήρα και θυμίζουν ρούχα από τις μοναδικές εποχές του «Remember» στην Πλάκα.
Οι σκηνοθεσίες του Θωμά Μοσχόπουλου, είναι κάθε φορά ένα μάθημα για τον θεατή. Για εκείνον που γνωρίζει, αλλά κυρίως για εκείνον που θέλει να μάθει. Υπηρετεί το κείμενο του συγγραφέα, ιντριγκάρει ηθοποιούς και συντελεστές να πάνε ένα επαγγελματικό βήμα παρακάτω, ενώ δίνει κίνητρο στον θεατή να ψάξει, να ρωτήσει και να ψαχτεί. Ανακαλύψτε τον κόσμο της «Pomona» και μόνο κερδισμένοι θα βγείτε από αυτή την εμπειρία στο θέατρο Πόρτα.
0 comments on “Είδαμε την παράσταση «Pomona» στο θέατρο Πόρτα”